WITAMINA D - co warto wiedzieć i czy moda na jej suplememntację to tylko moda, czy zdrowotny strzał w dziesiątkę??

Koniec października, za oknem coraz krótsze, zimniejsze dni, a tym samym mniej słońca. Wielu z Was ma uczucie, że to słońce ładuje nasze wewnętrzne baterie? A co, jeśli to nie przesada? Jeśli słońce faktycznie daje nam coś niezbędnego dla prawidłowego funkcjonowania i zdrowia - umożliwia utrzymanie prawidłowego poziomu witaminy D.

I co zrobić, gdy dostęp do słońca w okresie jesienno-zimowym zostaje ograniczony?

 

Witamina D - dlaczego jest tak ważna?

Jest ona odpowiedzialna przede wszystkim za gospodarkę wapniowo-fosforanową w naszym organizmie. Umożliwia wchłanianie wapnia w jelitach. Jest zatem niezbędna dla prawidłowej mineralizacji kości. [1]

Powiązanie poziomu witaminy D i gospodarki wapniowej  jest zjawiskiem dobrze zbadanym i znanym od dawna.

Szum, który w ostatnim czasie powstał wokół tej witaminy jest wynikiem całkiem innych prac, które pokazały możliwy związek niedoborów witaminy D z wieloma zaburzeniami naszego zdrowia, a dokładniej:

- osłabieniem układu odpornościowego, a co za tym idzie skłonnością do infekcji, wzmożonej reakcji alergicznej (astma), czy nawet chorób z autoagresją (cukrzyca typu I, RZS, niedoczynność tarczycy typu Hashimoto, itp.);

- mniejszą zdolnością do eliminacji komórek nowotworowych (także w wyniku osłabienia układu odpornościowego), czyli zwiększonym ryzykiem zachorowań na nowotwory złośliwe;

- zaburzeniem gospodarki węglowodanowo-tłuszczowej (insulinooporność i cukrzyca typu II);

- zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych (zawał serca, czy udar mózgu).

[2-4]

Pamiętajmy jednocześnie, że wiele z tych prac wymaga potwierdzenia w kolejnych badaniach na większych grupach osób, dla uzyskania silniejszych dowodów naukowych.

Jednak na podstawie tego, co już wiemy mogę śmiało stwierdzić, że niski poziom witaminy D w surowicy jest niezaprzeczalnie wyznacznikiem złego stanu zdrowia. A nam zależy przecież na tym, aby nasze zdrowie było w jak najlepszej kondycji.

 

Gdzie zatem szukać witaminy D?

Niewielkie ilości witaminy D znajdziemy w żywności np. w jajach, tranie, rybach morskich, jednak to synteza skórna jest dla nas głównym i najważniejszym źródłem tej witaminy.

Dowody??

- pokrycie odpowiedniej dawki witaminy D zapewnia ekspozycja ramion, dekoltu i twarzy (bez stosowania kremów z filtrem) na słońcu przez ok. 15 minut w godzinach 10.00-15.00 w okresie od kwietnia do września w naszym klimacie;

- odpowiednio, aby pokryć zapotrzebowanie z pożywieniem musielibyśmy spożyć dziennie ok. 0,5 kg tłustej ryby morskiej lub ok. 30 jaj...

 

Niedobory w naszej populacji

Jeśli głównym źródłem witaminy D pozostaje synteza skórna, to biorąc pod uwagę klimat w jakim żyjemy (w którym słońce nas nie rozpieszcza) oraz to, że stosujemy sporo kremów z filtrem UVB i mimo wszystko poza okresem urlopowym mało przebywamy na świeżym powietrzu, chociażby ze względu na pracę - nie dziwią wyniki wielu badań, które wskazują na powszechne niedobory witaminy D w naszej populacji. [5-6]

W odpowiedzi na takie dane opracowano wskazówki dotyczące suplementacji witaminy D zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym (od października do marca). [7]

Dla osób zdrowych dawki profilaktyczne wyglądają następująco:

- noworodki i niemowlęta - 400 j.m./dobę

- dzieci od 1. do 18. r.ż. - 600-1000 j.m./dobę (zależnie od masy ciała)

- osoby dorosłe - 800-2000 j.m./dobę (zależnie od masy ciała)

Pamiętajmy, że przy zdiagnozowanym niedoborze witaminy D lub przy występowaniu dodatkowo różnych schorzeń lekarz może zalecić wyższe dawki suplementacji.

Najlepszym sposobem przekonania się, czy niedobór witaminy D dotyczy także Ciebie, jest zbadanie poziomu 25(OH)D w surowicy. Ostrzegam jednak - na ogół nie jest to badanie tanie.

Pamiętajmy jednak, że profilaktyka mimo wszystko jest i tak tańsza niż jakiekolwiek leczenie.

Jeśli już stać nas na to i wykonamy u siebie badanie poziomu 25(OH)D oto jak je odczytać:

- >75-125 nmol/l lub >30-50 ng/ml poziom prawidłowy

- 50-75 nmol/l lub 20-30 ng/ml niedobór 

- <50 nmol/l lub <20 ng/ml skrajny niedobór [7]

 

Wnioski?  

Odpowiednia podaż witaminy D jest niezwykle istotna dla zdrowia każdego z nas, niezależnie od wieku, płci i dotykających nas chorób. Dlatego suplementacja witaminy D w okresie mniejszej ekspozycji na słońce jest jedną z niewielu suplementacji, którą sama stosuję i zalecam moim pacjentom. 

Jeśli dodatkowo ktoś z Was zaobserwuje u siebie objawy tzw. jesienno-zimowej depresji, osłabienie nastroju i częste infekcje warto pomyśleć o suplementacji lub wykonaniu oznaczenia poziomu witaminy D.

Bibliografia:

1. Tukaj Cecylia: Właściwy poziom witaminy D warunkiem zachowania zdrowia. Postepy Hig Med Dosw, 2008; 62: 502-510.

2.  Adams J.L., Liu P., Chan R., Modlin R.I., Hevison M.: Vitamin D in defense of the human immune response. Ann. N.Y. Acad Sci. 2007; 1117: 94-105.

3. Holick M.F.: The vitamin D deficiency pandemic and consequences for nonskeletal health: mechanism of action. 2008; 29(6): 361-368.

 4. Wang Y., Si S., Liu J., Wang Z., Jia H., Feng K., Sun L., Song S.J.: The Associations of Serum Lipids with Vitamin D Status. PLoS One. 2016 Oct 21;11(10):e0165157.

5. Andersen R., Mølgaard C., SkovgaardL.T., et al: Teenage girls and elderly women living in northern Europe have low winter vitamin D status. Eur J Clin Nutr. 2005 Apr;59(4):533-41.

6. Hilger J, Friedel A, Herr R, et al. A systematic review of vitamin D status in populations worldwide. Br J Nutr. 2013;9:1-23.

7. Płudowski P., Kaczmarewicz E., Chlebna-Sokół D. i wsp.: Witamina D: Rekomendacje dawkowania w populacji osób zdrowych oraz w grupach ryzyka deficytów - wytyczne dla Europy Środkowej 2013 r. Standardy Medyczne 2013; 10: 573-578.